Một trong những loài thảo dược được ghi danh trong sách “Những cây thuốc vị thuốc Việt Nam” của giáo sư Đỗ Tất Lợi phải kể đến là sâm bố chính. Bạn biết gì loài thảo dược quý tựa nhân sâm này? Cùng TapChiDinhDuong tìm hiểu về loại thuốc quý của người Việt nhé!
1. Giải thích tên loài cây
Sâm bố chính có tên khoa học là Abelmochus sagittifolius, thuộc họ cẩm quỳ hay còn gọi là họ bông, họ dâm bụt.
Người Việt ta lý giải cái tên sâm bố chính như sau:
– Sâm: ý chỉ tác dụng trị bệnh của sâm bố chính tương tự như cây nhân sâm
– Bố chính: do loài cây lần đầu tiên được phát hiện ở Bố Trạch, Quảng Bình, nên lấy tên địa danh nơi đây đặt cho loài cây này.
Hoa sâm bố chính
2. Khu vực phân bố
Theo các tài liệu nghiên cứu địa dư các loài cây thuốc nam, sâm bố chính xuất hiện nhiều ở các tỉnh miền Trung như: Phú Yên, Bình Định, Quảng Nam,…nên người địa phương còn gọi nó là sâm 5 khu hay sâm Phú Yên.
Củ sâm bố chính
Tuy nhiên, trên thực tế người ta còn tìm thấy loài cây này mọc ở các tỉnh trung du miền núi Tây Bắc và ven các tỉnh miền Trung như Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế, Nghệ An,…
3. Cách sử dụng sâm bố chính làm thuốc
Bộ phận dùng làm thuốc của loài thực vật này là phần củ sâm. Cây sâm trồng được 1 năm thì có thể thu hoạch củ. Tuy nhiên đặc tính của sâm bố chính cũng như các cây sâm khác, đó là củ sâm để càng lâu năm thì sẽ có tác dụng dược lý càng cao, do đó thời gian trồng sâm cũng phụ thuộc ít nhiều vào bài thuốc của người thầy thuốc.
Người ta thu hoạch sâm vào mùa đông, sau đó có thể chế biến tươi hay phơi khô.Ta có thể chế biến sâm thành dạng khô hoặc dạng tươi bằng cách sau:
Chế biến sâm tươi: củ sâm sau khi đào lên được rửa sạch, đem ngâm với nước vo gạo sau 1 đêm rồi để ráo nước. Sau đó ngâm toàn bộ củ sâm vòa rượu có nồng độ cồn từ 40 đến 45 độ. Rượu sâm là rượu thuốc dùng để chữa bệnh.
Chế biến sâm khô: Với sâm khô, ta cũng rửa sạch củ sâm cho trôi hết đất cát rồi ngâm trong nước vo gạo. Sau đó thái mỏng củ thành lát đem phơi dưới trời nắng. Khi sâm đã khô thì gói lại bằng giấy và bảo quản kỹ, để sử dụng trong những bài thuốc riêng biệt.
4. Công dụng của sâm bố chính
Sâm bố chính có tác dụng tương tự như nhân sâm hay sâm Ngọc Linh, do đó đất nước nhân sâm Hàn Quốc rất coi trọng vị thuốc nam này và thường xuyên nhập khẩu loài cây này về đất nước họ. Sâm bố chính có những công dụng sau:
– Điều trị bệnh ho, lao phổi ở trẻ em
– Hạ sốt, chữa ra mồ hôi, hay khát nước
– Tác dụng bồi bổ khí huyết, bồi bổ cơ thể
– Tác dụng tăng cường chức năng tiêu hóa
– Điều hòa kinh nguyệt
– Hỗ trợ điều trị ung thư
– Bổ huyết, chữa thiếu máu
– Chữa lo âu, trầm cảm
– Điều trị, suy giảm các cơn hen suyễn
– Chữa hồi hộp, đánh trống ngực, tim đập nhanh, khó ngủ
– Chữa động kinh
– Chữa suy nhược thần kinh
– Chữa bệnh chân tay lạnh
– Chữa suy giảm chức năng thận, cường dương
– Chữa chứng đau mỏi lưng gối, suy yếu cơ thể
– Chữa chán ăn, đầy bụng, tiêu chảy
– Điều trị khí hư bạch đới
– Chữa táo bón, suy nhược, táo khát, tiểu són
– Chữa mụn nhọt sưng lở loét, sản hậu tiện bí.
Sâm bố chính có rất nhiều công dụng
5. Lưu ý khi sử dụng sâm bổ chính
Dù là vị thuốc bồi bổ cơ thể, không mang độc tính, tuy nhiên khi sử dụng thuốc, ta cần nghiêm chỉnh tuân theo quy tắc liều lượng để tránh lợi bất cập hại. Thêm vào đó, hiện nay trên thị trường tồn tại không ít sâm giả, thuốc giả nhằm trục lợi người không có kiến thức, do đó cần biết phân biệt các vị thuốc để tránh nhầm lẫn.
Trên đây là những điều đáng ngạc nhiên mà sâm bố chính_loài thảo dược quý của Việt Nam mang lại.
Wikiduoclieu – Website từ điển tra cứu dược liệu & cây thuốc https://wikiduoclieu.org/tu-dien/
